Skip to content Skip to footer
Το έργο MINDful
Το MINDful είναι ένα έργο που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus+. Το έργο αντιμετωπίζει την έλλειψη εργατικού δυναμικού στον τομέα του λιανικού εμπορίου της ΕΕ και στοχεύει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων απασχολησιμότητας που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), ιδίως εκείνα στις αγροτικές περιοχές. Αναγνωρίζει την απροθυμία των εργοδοτών να προσλάβουν ΑμεΑ λόγω των υφιστάμενων εμποδίων στο εργασιακό περιβάλλον και στην αγορά εργασίας. Το έργο στοχεύει να εξοπλίσει τους εργοδότες λιανικής με τις απαραίτητες γνώσεις για τη δημιουργία χώρων εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, την παροχή βοήθειας στην αναζήτηση εργασίας και την ανάπτυξη ενός φιλικού περιβάλλοντος προς τα άτομα με αναπηρίες. Αξιοποιώντας το υψηλό δυναμικό απασχόλησης του τομέα του λιανικού εμπορίου, το έργο MINDful στοχεύει στη γεφύρωση του χάσματος στην απασχόληση των ατόμων με αναπηρία προσφέροντας προσαρμοσμένα προγράμματα κατάρτισης για τους λιανοπωλητές, προωθώντας τελικά πρακτικές απασχόλησης χωρίς αποκλεισμούς.
Αναφορά Συμπερίληψης στο Λιανικό Εμπόριο-Mindful
Η αναφορά συμπερίληψης στο λιανικό εμπόριο-MINDful επικεντρώνεται στην παροχή μιας επισκόπησης της κατάστασης στις τρεις χώρες της εταιρικής σχέσης: Γαλλία, Ισπανία και Ελλάδα. Κάθε εταίρος υπέβαλλε ερωτηματολόγιο και πραγματοποίησε συνεντεύξεις με σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς για να συλλέξει σχόλια σχετικά με την επαγγελματική ένταξη των ατόμων με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικές αναπηρίες στη χώρα τους.

Η παρούσα έκθεση βασίζεται σε ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις σχετικά με τη συμπερίληψη των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας του λιανικού εμπορίου. Η έρευνα έλαβε συνολικά 239 απαντήσεις από τις συμμετέχουσες χώρες. Συγκεκριμένα, ελήφθησαν 84 απαντήσεις από τη Γαλλία, 101 απαντήσεις ελήφθησαν από την Ελλάδα και 54 απαντήσεις ελήφθησαν από την Ισπανία. Επιπλέον, έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 30 συνεντεύξεις, δηλαδή 10 στη Γαλλία, 10 στην Ελλάδα και 10 στην Ισπανία.

Αυτή η έκθεση θα δώσει μία επισκόπηση αυτών των απαντήσεων, με την πλειοψηφία των ερωτηθέντων να προέρχονται από τους ακόλουθους χώρους εργασίας λιανικής:
graph-01
Παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των λιανοπωλητών που συμμετείχαν στην έρευνα εργάζονται σε σούπερ μάρκετ (25%), ακολουθούμενο στενά από όσους εργάζονται σε εξειδικευμένα καταστήματα (21%) και πολυκαταστήματα (20%), ενώ λιγότερο εργάζονται σε ηλεκτρονικά καταστήματα (13%) και σε καταστήματα ψιλικών (11%). Το υπόλοιπο 11% απασχολείται σε διάφορους χώρους εργασίας που σχετίζονται με το λιανικό εμπόριο, όπως ενώσεις, επιχειρήσεις HoReCa κ.λπ.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν να δηλώσουν τα έτη της εργασιακής τους εμπειρίας στον κλάδο, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα:
graph-2
Παρατηρείται σχετικά νέο εργατικό δυναμικό στο λιανικό εμπόριο, καθώς το 45% των λιανοπωλητών εργάζονται στον κλάδο για 1 έως 5 χρόνια, ακολουθούμενο από εκείνους που εργάζονται για 6 – 10 χρόνια (25%).

Δεδομένου ότι η παρούσα έκθεση επικεντρώνεται στη συμπερίληψη των ατόμων με οπτικές, ακουστικές ή σωματικές αναπηρίες στον τομέα του λιανικού εμπορίου, το κεντρικό και κυρίαρχο ερώτημα στο ερωτηματολόγιο της έρευνας και στις συνεντεύξεις ήταν εάν οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου στις συμμετέχουσες χώρες απασχολούν ή απασχολούσαν στο παρελθόν άτομα με αναπηρία ή εάν γνώριζαν κάποια εταιρεία που απασχολεί.
graph-3
Στο παραπάνω διάγραμμα, παρατηρείται ότι το 56% των εμπόρων λιανικής δήλωσαν ότι οι εταιρείες τους δεν απασχολούν επί του παρόντος ή δεν έχουν απασχολήσει στο παρελθόν άτομα με οπτικές, ακουστικές ή σωματικές αναπηρίες, ενώ το 44% αυτών δήλωσαν το αντίθετο.

Σχετικά με τους 30 συμμετέχοντες στην έρευνα βάσει συνέντευξης, αρχικά, όσον αφορά τα προφίλ τους, η πλειοψηφία τους είναι εκπαιδευτές ΕΕΚ (20), ενώ οι υπόλοιποι είναι μέλη του προσωπικού των Εμπορικών Επιμελητηρίων (10). Γενικά, έχουν ποικίλες ειδικότητες και τομείς σπουδών, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών τομέων ειδικής εκπαίδευσης (π.χ. φυσικής), διοικητικής εργασίας, απασχόλησης που σχετίζεται με την πληροφορική κ.λπ., έχοντας κοινό ότι όλοι είτε έχουν παράσχει κατάρτιση σε υπαλλήλους του λιανικού εμπορίου είτε σε άτομα με αναπηρίες είτε έχουν συνεργαστεί με τους τελευταίους.

Όσον αφορά την ανοικτή ερώτηση προς αυτούς τους ερωτηθέντες σχετικά με την προηγούμενη εμπειρία τους στην εργασία ή την κατάρτιση με ΑμεΑ ή την επίγνωση των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου που χρησιμοποιούν άτομα με αναπηρίες, γενικά, υπάρχει σημαντική ευαισθητοποίηση και πρακτική εμπειρία σε διάφορους τομείς στις συμμετέχουσες χώρες, ιδίως στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Η ενασχόληση με τα άτομα με αναπηρία γίνεται αντιληπτή ως ενεργή, αντανακλώντας μια ευρεία αναγνώριση της εργασιακής τους αξίας και μια θετική στάση απέναντί τους, αναγνωρίζοντας τις μοναδικές δεξιότητες και συνεισφορές τους. Στην Ελλάδα, ειδικότερα, υπήρξαν αρκετές αναφορές στην τάση προσαρμογής των εκπαιδευτικών μαθημάτων και των υλικών που στοχεύει στην κάλυψη των ποικίλων αναγκών της ατόμων με οπτικές, ακουστικές ή σωματικές αναπηρίες, επιδεικνύοντας έτσι μια ενεργητική προσέγγιση. Συνολικά, επισημαίνεται η δέσμευση για τη συμμετοχικότητα των ατόμων με αναπηρία και την αναγνώριση της πολύτιμης συμβολής τους.

I. Διαδικασίες σε χώρους εργασίας

Για την ενότητα αυτή, το ερωτηματολόγιο χρησιμοποιήθηκε για τη συγκέντρωση πληροφοριών από τους λιανοπωλητές σχετικά με την ενσωμάτωση των ΑμεΑ στις διαδικασίες του χώρου εργασίας.
1. Προσβασιμότητα του χώρου εργασίας, των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού για άτομα με αναπηρία στην όραση, ακοή και σωματικές αναπηρίες.
Στην ερώτηση «Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι ο χώρος εργασίας και οι εγκαταστάσεις σας είναι ή θα ήταν προσβάσιμες (σε περίπτωση που δεν περιλαμβάνει ακόμη άτομα με αναπηρία) για άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικής αναπηρίας;», οι λιανοπωλητές απάντησαν ως εξής:
l1

Παρατηρείται ότι οι περισσότεροι λιανοπωλητές (36%) πιστεύουν ότι ο χώρος εργασίας και οι εγκαταστάσεις τους είναι μέτρια προσβάσιμες, ακολουθούμενοι από εκείνους που τις αντιλαμβάνονται ως ελαφρώς προσβάσιμες (22%). Αντίθετα, μόνο το 10% θεωρεί ότι οι χώροι εργασίας τους είναι εξαιρετικά προσβάσιμοι για άτομα με οπτικές, ακουστικές ή σωματικές αναπηρίες και το 13% ως καθόλου προσβάσιμοι.


Επιπλέον, στην ανοιχτή ερώτηση «Πιστεύετε ότι οι χώροι εργασίας και ο εξοπλισμός της εταιρείας σας είναι ή θα ήταν κατάλληλοι για την απασχόληση ατόμων με βαρήκοες, οπτικές ή σωματικές αναπηρίες;», αναδείχθηκαν από τις συμμετέχουσες χώρες διάφορες απόψεις σχετικά με την προσβασιμότητα στο χώρο εργασίας και τη συμμετοχικότητα. Πιο συγκεκριμένα:


Στην Ελλάδα, υπάρχει σκεπτικισμός σχετικά με την καταλληλότητα των χώρων εργασίας και του εξοπλισμού των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης για την απασχόληση ατόμων με αναπηρία λόγω της έλλειψης παροχών σε αυτούς. Στην Ισπανία, υπάρχει ισχυρή πεποίθηση ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν προσβάσιμοι χώροι εργασίας και εξοπλισμός, υποδεικνύοντας έτσι μια γενική ευαισθητοποίηση και υποστήριξη για τη συμμετοχικότητα, η οποία εκφράζεται με προτάσεις, συμπεριλαμβανομένης της πραγματοποίησης των απαραίτητων προσαρμογών, όπως ράμπες και ρυθμιζόμενα γραφεία για να καταστούν οι χώροι εργασίας πιο κατάλληλοι για τα άτομα με αναπηρία. Αυτή η προοδευτική νοοτροπία επιτρέπει την αναγνώριση της ανάγκης για προσαρμογές και υποστήριξη για τη βελτίωση της αποδοτικότητας της εργασίας όλων των εργαζομένων, ανεξάρτητα από το αν έχουν ικανότητες ή όχι. Τέλος, στη Γαλλία, επισημαίνονται οι προκλήσεις που απορρέουν από την ποικιλία των απαιτήσεων εργασίας, ιδίως σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη όπου απαιτούνται βελτιωμένες σωματικές και οπτικές ικανότητες. Οι τρέχουσες διαρρυθμίσεις χώρων εργασίας θεωρούνται ακατάλληλες όσον αφορά τη φύση της εργασίας και τη φυσική διάταξη για άτομα με σοβαρές αναπηρίες, ιδίως τυφλούς ή κωφούς, παρά ορισμένες ενδείξεις ότι έχουν ήδη εφαρμοστεί προσαρμογές για ορισμένες αναπηρίες για την ενίσχυση της συμμετοχικότητας του εργασιακού περιβάλλοντος.


In conclusion, a general inadequacy in current provisions for employees with disabilities within the workspaces is indicated, however, there is a progressive stance and an acknowledgment of the necessity for respective adaptations that will increase workspace inclusivity. Although challenges in adapting workspaces for disabilities exist, there is awareness of the need for implementing more inclusive practices.

l2
Στην ερώτηση «Έχετε παρατηρήσει συγκεκριμένες ρυθμίσεις ή τεχνολογίες που εφαρμόζονται στους χώρους εργασίας λιανικής πώλησης που βελτιώνουν την προσβασιμότητα για άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικής αναπηρίας;», η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής πώλησης (49%) απάντησε αρνητικά, ενώ το 29% από αυτούς δήλωσε ότι δεν τις γνωρίζει, όπως μπορεί να παρατηρηθεί στο παραπάνω διάγραμμα.

Για όσους απάντησαν θετικά στην παραπάνω ερώτηση, θα μπορούσαν επίσης να απαντήσουν στην ανοιχτή ερώτηση “Εάν ναι, ποιες είναι αυτές οι ρυθμίσεις ή οι τεχνολογίες που έχετε παρατηρήσει;”. Οι απαντήσεις τους αποκαλύπτουν μια ποικιλία ρυθμίσεων και τεχνολογιών που εφαρμόζονται σε χώρους εργασίας λιανικής πώλησης και συμβάλλουν στην ενίσχυση της προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία. Μεταξύ των πιο συχνά αναφερόμενων είναι η τοποθέτηση μεγαλύτερων, πολύχρωμων οθονών, πινακίδων γραμμένων σε braille και αντίστοιχων πληκτρολογίων, φωνητικών εντολών, οι οποίες βοηθούν άτομα με προβλήματα όρασης, φωτεινών σημάτων, υπότιτλων και φωνητικών εντολών, οι οποίες είναι χρήσιμες για άτομα με προβλήματα ακοής, σχεδιασμένων διαδρόμων, τουαλετών και ανελκυστήρων καθώς και μεγαλύτερων δωματίων, προσαρμοσμένων διατάξεων καθισμάτων, ράμπες, ρυθμιζόμενα γραφεία, ράφια χαμηλότερης πρόσβασης, συστήματα ενδοεπικοινωνίας και ειδικά ταμεία, τα οποία διευκολύνουν την προσβασιμότητα κυρίως για άτομα με σωματικές αναπηρίες. Αυτές οι απαντήσεις δείχνουν μια δέσμευση για τη βελτίωση της συμμετοχικότητας και της προσβασιμότητας με βάση συγκεκριμένα παραδείγματα που διασφαλίζουν τη βέλτιστη προσαρμογή των ΑμεΑ σε περιβάλλοντα εργασίας λιανικής.

Όσον αφορά τις ιδέες από την ερώτηση «Με βάση την εμπειρία σας, ποιες θα ήταν οι βασικές προτάσεις σας για την αύξηση της προσβασιμότητας και της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία σε έναν χώρο εργασίας ή στον εκπαιδευτικό χώρο;», επισημαίνεται η σημασία της δημιουργίας περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς τόσο σε εργασιακά όσο και σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα για την ενίσχυση της προσβασιμότητας και της συμμετοχικότητας των ΑμεΑ.

Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, η εκπαίδευση των εργαζομένων για την κατανόηση και την υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία θεωρείται απαραίτητη, καθώς και η προώθηση της ευαισθητοποίησης για την αναπηρία και των πολιτικών ένταξης. Επιπλέον, αναφέρθηκαν βελτιώσεις στις υποδομές, όπως ράμπες, ανελκυστήρες, προσβάσιμες τουαλέτες και κατάλληλος φωτισμός, που θα διευκολύνουν την κινητικότητα και θα ικανοποιήσουν ποικίλες ανάγκες. Επιπλέον, προσβάσιμο εκπαιδευτικό υλικό και εξοπλισμός, καθώς και υποστήριξη για επαγγελματικό προσανατολισμό και συμβουλευτική θεωρούνται απαιτήσεις ένταξης. Μια ανάλογη αντίληψη μπορεί να βρεθεί στη Γαλλία, όπου εμφανίζεται μια σημαντική πρόταση, δηλαδή η μετατόπιση της εστίασης προς την πρακτική κατάρτιση των ατόμων χωρίς αναπηρία σε θέματα αναπηρίας. Μαζί με αυτές τις προτάσεις, στην Ισπανία, αναφέρθηκε η ανάγκη για εκστρατείες ευαισθητοποίησης και προγράμματα κατάρτισης για την ομαλοποίηση της παρουσίας των ΑμεΑ σε χώρους εργασίας και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, καθώς αναγνωρίστηκαν οι προκλήσεις που θέτει η ποικιλομορφία των αναπηριών και η δυσκολία κάλυψης διαφορετικών αναγκών.

Συμπερασματικά, τα εργασιακά και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα χωρίς αποκλεισμούς θεωρούνται απαραίτητα για τα άτομα με αναπηρία, καθώς και η ευαισθητοποίηση σχετικά με την αναπηρία και οι προσαρμογές των υποδομών για την επίτευξη του στόχου της αύξησης της προσβασιμότητας και της συμμετοχής τους. Εκτός αυτού, η συμμετοχικότητα και η υποστήριξη φαίνεται να κυριαρχούν σε όλες αυτές τις χώρες.
2. Ευημερία των ατόμων με αναπηρία στον χώρο εργασίας.
l3

Η μικρή πλειονότητα (36%) των εμπόρων λιανικής ανέφερε ότι η εταιρεία τους είτε λαμβάνει είτε είναι πιθανό να λάβει ειδικά μέτρα για τη στήριξη της ευημερίας των ΑμεΑ σε μέτριο βαθμό, ενώ το 31% εξ αυτών (συνολικά) ανέφερε ότι οι εταιρείες τους το πράττουν ή είναι πιθανό να το πράξουν σε πολύ ή ακραίο βαθμό και, αντιθέτως, το 33% από αυτούς (σε συνδυασμό) ότι οι εταιρείες τους το κάνουν ή είναι πιθανό να το πράξουν είτε ελαφρώς είτε καθόλου.

Όσον αφορά τις βασικές δεξιότητες που μπορούν να αναπτυχθούν σε μια εταιρεία λιανικής πώλησης ή μέσω ενός μαθήματος ΕΕΚ για την προώθηση της ευημερίας ατόμων με αναπηρία, οι γνώσεις από την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Ισπανία υποδεικνύουν τόσο κοινό έδαφος όσο και μοναδικές προοπτικές. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, η αποδοχή, η ενσυναίσθηση και η ευαισθητοποίηση θεωρούνται βασικά στοιχεία για την προώθηση της ένταξης και της ευημερίας για τα άτομα με αναπηρία. Επισημαίνεται ότι τα άτομα με αναπηρία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ίσα, εστιάζοντας στις ικανότητές τους και όχι στις αναπηρίες τους, ενώ οι αναπηρίες θα πρέπει να αποστιγματίζονται και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ΑμεΑ θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Όσον αφορά τους χώρους εργασίας, θα πρέπει να υποστηρίζουν την αυτονομία και την ένταξη, με εξατομικευμένη υποστήριξη και καθοδήγηση. Επιπλέον, η υπομονή, η κατανόηση και η αποδοχή της διαφορετικότητας θα πρέπει να είναι αποτελέσματα προγραμμάτων ευαισθητοποίησης και κατάρτισης, ενώ τονίζεται η ανάγκη για αλλαγή κουλτούρας για την ανάπτυξη μιας πιο περιεκτικής νοοτροπίας μεταξύ των λιανοπωλητών. Στη Γαλλία, προέκυψαν παρόμοιες ιδέες, με ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία της προώθησης της αποδοχής, της ενσυναίσθησης και της ευαισθητοποίησης. Τέλος, στην Ισπανία, οι πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη, αλλά υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω προώθησή τους προκειμένου να διασφαλιστεί η ένταξη και η ισότητα. Οι φυσικές προσαρμογές στους χώρους εργασίας θεωρούνται επίσης σημαντικές για τη βελτίωση της συμμετοχικότητας για τα άτομα με αναπηρία, όπως η προσαρμογή του περιβάλλοντός τους στις ανάγκες τους, η δυνατότητα εργασίας από το σπίτι και η έμφαση στη σημασία της ηλεκτρονικής μάθησης.

3. Ευέλικτες συνθήκες εργασίας για ΑμεΑ
l4
Η μικρή πλειονότητα (36% – συνολικά) των εμπόρων λιανικής ανέφεραν ότι οι εταιρείες τους είτε δεν εφαρμόζουν/δεν είναι πιθανό να εφαρμόσουν ευέλικτους όρους εργασίας για άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικής αναπηρίας, όπως ευέλικτα ωράρια εργασίας ή ρυθμίσεις εργασίας (π.χ. κατ’ οίκον/εξ αποστάσεως εργασία) είτε το πράττουν/είναι πιθανό να το πράξουν σε μικρό βαθμό, ενώ το 32% εξ αυτών ανέφεραν ότι οι εταιρείες τους το πράττουν ή ενδέχεται να το πράξουν σε μέτριο βαθμό και, τέλος, το 32% αυτών (σε συνδυασμό) ότι οι εταιρείες τους εφαρμόζουν/ενδέχεται να τις εφαρμόσουν σε μεγάλο ή ακραίο βαθμό.
4. Ενθάρρυνση των ΑμεΑ στην υποβολή αιτήσεων για θέσεις εργασίας
l5
Παρατηρείται ότι η πλειονότητα των εμπόρων λιανικής πώλησης (39%) πιστεύει ότι οι εταιρείες τους, είτε δεν το κάνουν, είτε ενθαρρύνουν ελαφρώς-είναι πιθανό να ενθαρρύνουν άτομα με αναπηρία να υποβάλουν αίτηση για θέσεις εργασίας, ενώ το 33% (συνολικά) από αυτούς πιστεύουν ότι οι εταιρείες τους είναι πολύ ή εξαιρετικά πιθανό να το πράξουν.
5. Σαφήνεια και ποιότητα των πληροφοριών σχετικά με την προσβασιμότητα και την προσαρμοστικότητα του χώρου εργασίας.
l6
Το 42% των εμπόρων λιανικής αξιολόγησαν τη σαφήνεια και την ποιότητα των πληροφοριών που μοιράζονται οι εταιρείες τους σχετικά με την προσβασιμότητα και την προσαρμοστικότητα των αντίστοιχων χώρων εργασίας για άτομα με αναπηρία ως μέτριες, ακολουθούμενες από το 35% (συνδυαστικά) που τις αξιολόγησαν είτε ως χαμηλές είτε ως πολύ χαμηλές. Αντιθέτως, μόνο ένα 23% συνδυαστικά από αυτούς αξιολογούν αυτές τις πτυχές ανταλλαγής πληροφοριών ως υψηλές και πολύ υψηλές.
6. Βέλτιστες πρακτικές

Στην έρευνα αναφέρονται ποικίλες καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε όλη την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Ισπανία με στόχο την ενίσχυση της προσβασιμότητας και της προσαρμοστικότητας στους χώρους εργασίας για άτομα με αναπηρία. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα αναφέρονται κυρίως ράμπες αναπηρικών αμαξιδίων, γενική κατανόηση και σεβασμός προς άτομα με αναπηρία, ειδικοί διάδρομοι για πεζούς και άτομα με προβλήματα ακοής, προσβάσιμες τουαλέτες και υποδομές φιλικές προς την κινητικότητα. Στη Γαλλία, οι ορθές πρακτικές που αναφέρθηκαν περιλαμβάνουν επίσης την εγκατάσταση ραμπών πρόσβασης, φαρδιών διαδρόμων, ειδικών ταμείων και δοκιμαστηρίων, προσβάσιμων ανελκυστήρων για άτομα με σωματικές αναπηρίες, ηλεκτρικού εξοπλισμού σκοτεινών δωματίων όπως στοίβες και ακουστικά, μειωμένης έντασης μουσικής, ασύρματοι, έγχρωμα στηρίγματα και μεγάλα υλικά εκτύπωσης για άτομα με προβλήματα όρασης, καθώς και κουτιά δόνησης συναγερμού πυρκαγιάς, καθώς και σημάνσεις εδάφους για επικίνδυνες περιοχές, προσαρμοσμένοι σταθμοί εργασίας, θεραπεία μερικής απασχόλησης, προσαρμοσμένα χρονοδιαγράμματα και εκπαίδευση του προσωπικού για καλύτερη εξυπηρέτηση όλων. Στην Ισπανία, οι βέλτιστες πρακτικές που αναφέρονται είναι συσκευές οπτικής προειδοποίησης για την πραγματοποίηση σημαντικών ανακοινώσεων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης μέσω φώτων ή δονήσεων που αναβοσβήνουν, ρυθμιζόμενων σταθμών εργασίας και εργονομικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων γραφείων ρυθμιζόμενου ύψους και εξειδικευμένων εργονομικών καρεκλών και πληκτρολογίων για εργαζόμενους με σωματικές αναπηρίες.

Συνολικά, οι Γάλλοι συμμετέχοντες στην έρευνα παρείχαν ένα πιο ολοκληρωμένο σύνολο ορθών πρακτικών, αντικατοπτρίζοντας έτσι μια πιο δομημένη προσέγγιση όσον αφορά την προσβασιμότητα στον χώρο εργασίας και την προσαρμοστικότητα για τα άτομα με αναπηρία σε σύγκριση με τους Έλληνες και Ισπανούς ομολόγους τους. Στην Ελλάδα , δίνεται έμφαση στις βασικές υποδομές και στην Ισπανία σε πρακτικές τεχνολογικές λύσεις και εργονομικούς σταθμούς εργασίας που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες ανάγκες αναπηρίας.

7. Ειδική εκπαίδευση ή κατευθυντήριες γραμμές για την παροχή βοήθειας σε συναδέλφους ή πελάτες με αναπηρίες.
l7

Όσον αφορά τη λήψη ειδικής εκπαίδευσης ή κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την παροχή βοήθειας σε συναδέλφους ή πελάτες με ακουστικές, οπτικές ή σωματικές αναπηρίες εντός του χώρου εργασίας τους από τους λιανοπωλητές, η πλειοψηφία αυτών (77%) δήλωσε ότι δεν έλαβε καμία.

Όσον αφορά τις πληροφορίες σχετικά με την εμπειρία των συμμετεχόντων στην έρευνα στην παροχή μαθημάτων ή την ευαισθητοποίησή τους για τυχόν προγράμματα κατάρτισης που αφορούν τη συμπερίληψη σε εταιρείες λιανικής, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία, αναφέρεται η αξιοσημείωτη έλλειψη εμπειρίας και ευαισθητοποίησης σχετικά με προγράμματα κατάρτισης προσαρμοσμένα στη συμπερίληψη στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Υπάρχουν ορισμένα ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για άτομα με αναπηρία αλλά γενικά απευθύνονται στο ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο ή στον δημόσιο τομέα. Έτσι, εντοπίζεται ένα κενό κατάρτισης στη συμπερίληψη του λιανικού εμπορίου. Στην Ισπανία, υπάρχει ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης λιανικής, που πραγματοποιείται ως ηλεκτρονική μάθηση, το οποίο θα μπορούσε ενδεχομένως να επιτρέψει την εξ αποστάσεως συμμετοχή των ΑμεΑ, αντιμετωπίζοντας έτσι έμμεσα τη συμμετοχικότητα, καθώς και διάφορα προγράμματα εργασίας και κοινωνικής ένταξης, με στόχο την προώθηση της ένταξης. Συνολικά, η έρευνα αποκαλύπτει μια διαδεδομένη έλλειψη εξειδικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης που επικεντρώνονται ειδικά στην ένταξη στον τομέα του λιανικού εμπορίου.

II. Δεξιότητες και συμπεριφορές

1. Σχετικά με την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, της αλληλεγγύης και της υποστήριξης μεταξύ των εργαζομένων.
Στην ερώτηση «Σε ποιο βαθμό η εταιρεία σας προωθεί ή είναι πιθανό να προωθήσει την αμοιβαία κατανόηση, αλληλεγγύη και υποστήριξη μεταξύ των εργαζομένων;» οι λιανοπωλητές απάντησαν ως εξής:
ll1
Έτσι, το βασικό εύρημα είναι ότι το 34% δήλωσε ότι η εταιρεία τους προωθεί ή μπορεί να προωθήσει την αλληλοκατανόηση, την αλληλεγγύη και την υποστήριξη μεταξύ των εργαζομένων σε μέτριο βαθμό και το 26% δήλωσε ότι αυτές οι δράσεις προωθούνται πολύ, ενώ μόνο το 8% δήλωσε ότι η αμοιβαία κατανόηση, η αλληλεγγύη και η υποστήριξη δεν προωθούνται καθόλου στις εταιρείες τους. Όσον αφορά τις γνώσεις των εκπαιδευτών ΕΕΚ σχετικά με τις βασικές δεξιότητες που πρέπει να αναπτυχθούν για την προώθηση της ένταξης των ΑμεΑ, μπορείτε να δείτε επίσης κεφάλαιο I, ενότητα 2 ανωτέρω.
2. Σχετικά με την εμπιστοσύνη των δεξιοτήτων και τεχνικών επικοινωνίας για την υποβοήθηση των ΑμεΑ
Η εμπιστοσύνη των εμπόρων λιανικής πώλησης στις επικοινωνιακές δεξιότητές τους ή στη χρήση σχετικών τεχνικών και εργαλείων, όπως σήμανση, πληροφορίες braille ή βρόχους ακοής για να βοηθήσουν τα άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικές αναπηρίες στις αλληλεπιδράσεις τους εντός χώρου εργασίας φαίνεται ως εξής:
ll2
Έτσι, η πλειοψηφία των λιανοπωλητών 31% είναι μέτρια σίγουροι, ενώ το 23% (μαζί) από αυτούς δήλωσαν ότι είναι είτε πολύ είτε εξαιρετικά σίγουροι και το 21% δεν είναι καθόλου σίγουροι. Επιπλέον, στην ανοιχτή ερώτηση σχετικά με το ποιες συγκεκριμένες επικοινωνιακές δεξιότητες και τεχνικές τονίζονται στα εκπαιδευτικά προγράμματα για τη διασφάλιση αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης μεταξύ εργαζομένων και πελατών, στην Ελλάδα, οι έμποροι λιανικής πώλησης δεν γνωρίζουν συγκεκριμένες δεξιότητες και τεχνικές επικοινωνίας που διασφαλίζουν την αποτελεσματική αλληλεπίδραση μεταξύ εργαζομένων και πελατών. Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς τόνισαν τον σεβασμό, την επικοινωνία, την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και την προώθηση της αλληλεπίδρασης με τους πελάτες για να τους κάνουν να αισθάνονται ευπρόσδεκτοι, καθώς και να κάνουν την ικανοποίηση των αναγκών τους προτεραιότητα. Στις υπόλοιπες χώρες, επισημαίνονται διάφορες τεχνικές και δεξιότητες, όπως η διασφάλιση της προσβασιμότητας για τους χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων και η παροχή υποστήριξης τόσο στους πελάτες με αναπηρία όσο και στους εργαζόμενους, μαζί με την προώθηση καλών διαπροσωπικών δεξιοτήτων όπως η ευγένεια, η προσοχή και η εξυπηρέτηση. Επιπλέον, η μη λεκτική επικοινωνία θεωρείται σημαντική, καθώς και η γνώση της νοηματικής γλώσσας και η εφαρμογή της κοινής λογικής χωρίς θετικές διακρίσεις. Επιπλέον, άλλες δεξιότητες που αναφέρονται περιλαμβάνουν την αναδιατύπωση ερωτήσεων, τη χρήση εργαλείων Εύκολης Ανάγνωσης και Κατανόησης (FALC tools), την κατανόηση των διαφόρων τύπων αναπηριών και την προσαρμογή της επικοινωνίας με βάση συγκεκριμένες ανάγκες, όπως η σαφής άρθρωση για άτομα με προβλήματα ακοής και η αποφυγή περιβαλλόντων με υπερβολικό θόρυβο ή οπτικούς περισπασμούς. Συνολικά, αναγνωρίστηκε η σημασία της αποτελεσματικής επικοινωνίας στις αλληλεπιδράσεις.
3. Σχετικά με τις προληπτικές συμπεριφορές για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ
ll3

Η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής πώλησης (37%) δήλωσε ότι έχει παρατηρήσει περιστασιακά συναδέλφους να εμπλέκονται σε προληπτικές συμπεριφορές, όπως η παροχή βοήθειας, η χρήση διαθέσιμων βοηθημάτων ή η προσαρμογή μεθόδων επικοινωνίας, για να φιλοξενήσουν άτομα με βαρήκοες, οπτικές ή σωματικές αναπηρίες σε περιβάλλοντα λιανικής, ακολουθούμενη από το 30% από αυτούς που σπάνια έχουν παρατηρήσει αυτές τις συμπεριφορές. Από την άλλη, μόνο το 7% των λιανοπωλητών έχουν παρατηρήσει πολύ συχνά τέτοιες συμπεριφορές σε χώρους εργασίας λιανικής πώλησης και μόνο το 9% δεν έχουν παρατηρήσει ποτέ τέτοιες συμπεριφορές μεταξύ συναδέλφων.

Όσον αφορά τις πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένες κρίσιμες συμπεριφορές για τους λιανοπωλητές που θα χρησιμοποιηθούν για να φιλοξενήσουν την απασχόληση ατόμων με αναπηρία από την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Ισπανία, εκφράστηκαν διάφορες αντιλήψεις. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, ο σεβασμός, η εκπαίδευση και οι προσαρμογές των υποδομών θεωρούνται καίριας σημασίας και απαραίτητες για τη διευκόλυνση της καθημερινότητας αυτών των ανθρώπων. Επιπλέον, η εκπαίδευση του προσωπικού λιανικής θεωρείται εξίσου σημαντική για την προώθηση ενός υποστηρικτικού και χωρίς αποκλεισμούς εργασιακού περιβάλλοντος λιανικής για τους εργαζόμενους με αναπηρίες. Στη Γαλλία, αναφέρθηκαν προσαρμογές στους χώρους εργασίας λιανικής πώλησης, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης Braille, του επανασχεδιασμού χώρων για να καταστούν ασφαλείς οι διάδρομοι αγορών, της κατασκευής ραμπών προσβασιμότητας και ανελκυστήρων και της τοποθέτησης ραφιών στο επίπεδο των αναπηρικών αμαξιδίων, μεταξύ άλλων. Η κατάρτιση των εμπόρων λιανικής πώλησης για την κατανόηση διαφόρων αναπηριών και την εκμάθηση της νοηματικής γλώσσας θεωρείται επίσης κρίσιμη πτυχή της ένταξης. Επιπλέον, πρόσθετες προτάσεις περιλαμβάνουν την προσέλκυση εξωτερικών εμπειρογνωμόνων για την καθοδήγηση της σωστής συμπεριφοράς, την προσαρμογή των ρόλων εργασίας για την ελαχιστοποίηση της σωματικής προσπάθειας, την προώθηση της χρήσης ακουστικών βαρηκοΐας και τη δημιουργία ευέλικτων ωραρίων εργασίας. Στην Ισπανία, η ομαδική εργασία, η δημιουργικότητα, καθώς και η προσωπική και κοινωνική ικανότητα μεταξύ των λιανοπωλητών επισημαίνονται και προωθούνται μέσω της εκπαίδευσης για τη βέλτιστη προσφορά ευκαιριών ένταξης. Ως αποτέλεσμα, ένα κοινό έδαφος σε όλες τις χώρες είναι η έμφαση στη σημασία της κατάρτισης, της εκπαίδευσης και των προσαρμογών των υποδομών όταν στοχεύουμε στη δημιουργία χώρων εργασίας λιανικής χωρίς αποκλεισμούς.

4. Σχετικά με την συμβολή εξωτερικών παροχών στην υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία
ll4
Το 57% των εμπόρων λιανικής απάντησε ότι οι εταιρείες τους δεν εμπλέκουν εξωτερικούς παρόχους για την υποστήριξη των ΑμεΑ, όπως ΜΚΟ ή άλλους οργανισμούς, ενώ το 35% από αυτούς δεν γνωρίζουν τη δυνατότητα οι εταιρείες τους να προσφέρουν αυτού του είδους την υποστήριξη.
5. Σχετικά με την ενσωμάτωση των ΑμεΑ

Όσον αφορά την ανταλλαγή εμπειριών επιτυχούς ενσωμάτωσης των ατόμων με αναπηρία στους χώρους εργασίας του λιανικού εμπορίου, αρχικά στην Ελλάδα, υποδεικνύεται έλλειψη επιτυχημένων προσπαθειών ενσωμάτωσης από τους λιανοπωλητές, γεγονός που υποδηλώνει ότι ακόμη και αν υπάρχει ευαισθητοποίηση και διευκολύνσεις για ένταξη, η εφαρμογή της είναι αραιή. Στη Γαλλία, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου έχουν ενσωματώσει άτομα με αναπηρία, παρέχοντας παραδείγματα λιανοπωλητή με σωματικές αναπηρίες που χρησιμοποιεί εξειδικευμένο σύστημα ολοκλήρωσης αγοράς, λιανοπωλητή με προβλήματα ακοής που χρησιμοποιεί καθορισμένη πινακίδα και σύστημα φωτισμού για σκοπούς επικοινωνίας, καθώς και προσαρμογές στους σταθμούς εργασίας και τις ώρες εργασίας. Επιπλέον, αναφέρεται ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες είναι νομικά υποχρεωμένες να προσλαμβάνουν ένα ορισμένο ποσοστό ΑμεΑ, γεγονός που οδήγησε στην ανάγκη κατάλληλης φιλοξενίας και υποστήριξής τους. Παρά τις προκλήσεις αυτές, ορισμένες γαλλικές επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις ή δεν μπορούν να απασχολήσουν άτομα με ακουστικά, οπτικά ή κινητικά προβλήματα, γεγονός που καταδεικνύει την επιμονή αυτών των εμποδίων. Τέλος, στην Ισπανία, υπάρχει παρόμοιο τοπίο, με τις προσπάθειες ενσωμάτωσης, συμπεριλαμβανομένων των αξιολογήσεων προσβασιμότητας στον χώρο εργασίας και των προληπτικών διαδικασιών για την ομαλή ένταξη των νεοσύλλεκτων.

6. Σχετικά με τη διαδικασία πρόσληψης
Οι απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση «Στη διαδικασία πρόσληψης για θέσεις λιανικής, συμπεριλαμβάνετε ή είναι πιθανό να συμπεριλάβετε ειδικές αξιολογήσεις για τη μέτρηση της προσαρμοστικότητας των υποψηφίων με αναπηρία στο χειρισμό ποικίλων καθηκόντων και αλληλεπιδράσεων με τους πελάτες;» είναι οι εξής:
ll5
Η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής πώλησης (39%) δεν γνωρίζει καμία αξιολόγηση αυτού του είδους στις εταιρείες τους, ακολουθούμενη από το 34% από αυτούς που δηλώνουν ότι αυτά τα μέτρα αξιολόγησης δεν υπάρχουν στις εταιρείες τους. Επιπλέον, στην ερώτηση «Έχετε, ή πιστεύετε ότι η εταιρεία σας θα πρέπει να έχει, προκαθορισμένα κριτήρια για την αξιολόγηση της ικανότητας των υποψηφίων με αναπηρία να συνεργάζονται και να εργάζονται αποτελεσματικά σε μια ομάδα;» δόθηκαν οι ακόλουθες απαντήσεις:
ll6
Παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής πώλησης (47%) θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρχουν προκαθορισμένα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογούνται οι υποψήφιοι με αναπηρία για την ικανότητά τους να συνεργάζονται και να εργάζονται αποτελεσματικά σε μια ομάδα.

Τέλος, στην ερώτηση «Υπάρχει δομημένη αξιολόγηση στη διαδικασία πρόσληψής σας για την αξιολόγηση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των υποψηφίων με αναπηρία;» δόθηκαν οι ακόλουθες απαντήσεις:
ll7
Αναφέρεται ότι η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής (47%) είτε πιστεύει ότι δεν υπάρχει δομημένη αξιολόγηση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των υποψηφίων με αναπηρία στο πλαίσιο της διαδικασίας πρόσληψης στις εταιρείες τους είτε δεν γνωρίζει αν υπάρχει ή όχι (40%).

III. Εργασιακή εμπειρία

1. Διαδικασία πρόσληψης
lll1

Οι μισοί από τους λιανοπωλητές που συμμετείχαν στην έρευνα (50%) δεν γνωρίζουν εάν υπάρχει προτίμηση στη διαδικασία πρόσληψης των εταιρειών τους για υποψηφίους με αναπηρία που έχουν εμπειρία στην εξυπηρέτηση πελατών, ειδικά στον τομέα του λιανικού εμπορίου, ενώ μόνο το 13% από αυτούς πιστεύουν ότι η διαδικασία πρόσληψης των εταιρειών τους ευνοεί αυτούς τους υποψηφίους.

Όσον αφορά τις πληροφορίες σχετικά με τις προσαρμογές που θα μπορούσαν να γίνουν για τη διευκόλυνση της διαδικασίας πρόσληψης των ατόμων με αναπηρία, επισημαίνεται η συλλογική ανάγκη για πιο συμπεριληπτικές πρακτικές πρόσληψης και εργασιακά περιβάλλοντα για αυτούς τους ανθρώπους. Σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες, το κοινό έδαφος έγκειται στην ανάγκη ευαισθητοποίησης των εμπόρων λιανικής, τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων, σχετικά με τις μοναδικές ανάγκες και συνεισφορές των ΑμεΑ. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία, η προσαρμογή των διαδικασιών συνέντευξης και εξέτασης για την κάλυψη της ποικιλίας των αναπηριών και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των προγραμμάτων κατάρτισης για την ενίσχυση των δεξιοτήτων και της απασχολησιμότητας για τα άτομα με αναπηρία θεωρούνται σημαντικά, ενώ η χρηματοδότηση φαίνεται επίσης να είναι αναγκαία για την απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισμού για την παροχή κινήτρων για την πρόσληψή τους. Λαμβάνεται επίσης υπόψη η ανάγκη για προληπτικά μέτρα για καλύτερη κατανόηση, επικοινωνία και προετοιμασία για την υποστήριξη της ένταξης και της ένταξης. Τέλος, στην Ισπανία, προτείνεται η δημιουργία ενός εγχειριδίου ή ενός ιστότοπου για την επεξήγηση και την καθοδήγηση των προσαρμογών των προσλήψεων, εστιάζοντας στην προώθηση της προσβασιμότητας στις αγγελίες εργασίας. Επίσης, γίνεται έκκληση για πρακτικά εργαλεία και πόρους για τη διευκόλυνση αυτών των προσαρμογών. Συνολικά, το γενικό μήνυμα είναι ότι υπάρχει κρίσιμη ανάγκη να ενισχυθεί η συμμετοχικότητα των διαδικασιών πρόσληψης για την αντιμετώπιση των ποικίλων αναγκών των ΑμεΑ.

2. Δραστηριότητες για την προώθηση της ευαισθητοποίησης και της κατανόησης της ένταξης των ατόμων με αναπηρία στο χώρο εργασίας
lll2
Συνολικά, η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής παραδέχτηκαν ότι οι εταιρείες τους είτε σπάνια (35%) είτε περιστασιακά (33%) υλοποιούν δραστηριότητες για την προώθηση της ευαισθητοποίησης και της κατανόησης της ένταξης των ατόμων με αναπηρία στους χώρους εργασίας τους, εστιάζοντας ειδικά στους ρόλους εξυπηρέτησης πελατών στον τομέα του λιανικού εμπορίου, ενώ μόνο το 7% παραδέχτηκε ότι το κάνει τόσο συχνά ή πολύ συχνά.
3. Ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης
lll3
Συνολικά, μόνο το 23% των Ελλήνων εμπόρων λιανικής πιστεύουν ότι τα άτομα με αναπηρία είναι ικανοποιημένα ή πολύ ικανοποιημένα με τις ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης που παρέχουν οι εταιρείες τους. Πιστεύουν μάλλον ότι τα άτομα με αναπηρία είναι είτε ελαφρώς είτε πολύ δυσαρεστημένα (34%) λόγω της έλλειψης αυτών των ευκαιριών. Ωστόσο, η πλειοψηφία (43%) είχε ουδέτερη αντίληψη.
4. Σύνδεση του επαγγελματικού προσανατολισμού ατόμων με αναπηρία με το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό τους υπόβαθρο
lll4
Το 39 % των εμπόρων λιανικής δήλωσαν ότι το έργο των ΑμεΑ προσαρμόζονται μετρίως με το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό τους υπόβαθρο, ενώ συνολικά το 33 % εξ αυτών δήλωσε ότι η εργασία τους είναι είτε ελαφρώς είτε καθόλου σύμφωνη με αυτό το υπόβαθρο.
lll5
Επιπλέον, το 41% των εμπόρων λιανικής παραδέχθηκαν ότι η οργάνωσή τους δεν παρέχει επαρκείς πόρους και υποστήριξη για τη βελτίωση της εργασιακής εμπειρίας των ΑμεΑ, ιδίως όσοι έχουν προϋπηρεσία στην εξυπηρέτηση πελατών στον τομέα του λιανικού εμπορίου, ενώ το 28% εξ αυτών παραδέχτηκε το αντίθετο. Τέλος, σχεδόν το ένα τρίτο (31%) εκφράζει την άγνοιά του για αυτό.
5. Βελτιώσεις και μέτρα για την αναβάθμιση της εργασιακής εμπειρίας των ατόμων με αναπηρία.

Υπάρχει κοινό έδαφος μεταξύ των λιανοπωλητών από τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ισπανία σχετικά με τρόπους βελτίωσης των εργασιακών εμπειριών για τα άτομα με αναπηρία. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, η εστίαση είναι στην πρόσληψη αυτών των ανθρώπων, παρέχοντας παράλληλα εκπαίδευση προσαρμοσμένη στην ενίσχυση της συμμετοχικότητας σε όλους τους λιανοπωλητές. Στη Γαλλία, η πρακτική άσκηση, οι οδηγοί χορηγών, η προσαρμοσμένη κατάρτιση, ο προσαρμοσμένος εξοπλισμός, οι ευέλικτες συνθήκες εργασίας και η συνεχής αξιολόγηση είναι μεταξύ των προτάσεων που έγιναν. Τέλος, στην Ισπανία, αναφέρθηκαν η κατάρτιση, η φυσική προσβασιμότητα, η δημιουργία δικτύου υποστήριξης εργαζομένων και τεχνολογικά καταλύματα, όπως αναγνώστες οθόνης και συστήματα βρόχου ακοής. Συνολικά, τονίστηκε η σημασία της κατάρτισης και της προσβασιμότητας σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες.

6. Προώθηση της διαφορετικότητας και της ένταξης στον επαγγελματικό χώρο

Όσον αφορά την προώθηση της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης στους χώρους εργασίας του λιανικού εμπορίου, αρχικά στην Ελλάδα, άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικής αναπηρίας θεωρούνται πρότυπα και κίνητρα, υποδεικνύοντας ότι η αναπηρία τους δεν περιορίζει τη συνεισφορά τους. Στη Γαλλία, οι λιανοπωλητές εξετάζουν το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας τους για να επιτρέψουν την προώθηση του ανοικτού πνεύματος, της ανοχής και της συμμετοχικότητας, καθώς και να βελτιώσουν την εικόνα των εταιρειών τους στο ευρύ κοινό. Επισημαίνουν επίσης ότι οι πρακτικές χωρίς αποκλεισμούς θα μπορούσαν να ενισχυθούν μέσω κυβερνητικής στήριξης. Στην Ισπανία, οι λιανοπωλητές τονίζουν τα οφέλη της χρήσης ατόμων με αναπηρίες για να χρησιμεύσουν ως πρότυπα, υποστηρικτές και εκπαιδευτικοί σχετικά με την αμφισβήτηση των στερεοτύπων και την έμπνευση της καινοτομίας, υπογραμμίζοντας επίσης τη σημασία της συνεργασίας και της αμοιβαίας κατανόησης για να γίνει ένα εργασιακό περιβάλλον συνολικά υγιέστερο.

Συνολικά, ενώ και οι τρεις χώρες αναγνωρίζουν τον θετικό αντίκτυπο των ΑμεΑ στη διαφορετικότητα και την ένταξη στον χώρο εργασίας, η Ελλάδα επικεντρώνεται στην έμπνευση, η Γαλλία στα κοινωνικά και εταιρικά οφέλη και η Ισπανία στην εκπροσώπηση και την επιρροή πολιτικής.

7. Θετικές εμπειρίες ή προκλήσεις που σχετίζονται με την ενσωμάτωση των ΑμεΑ

Όσον αφορά την ανταλλαγή εμπειριών και προκλήσεων που σχετίζονται με την ενσωμάτωση των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας του λιανικού εμπορίου, αρχικά στην Ελλάδα, παρά την αναγνώριση των πολύτιμων δεξιοτήτων τους, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις που σχετίζονται με την ανεπαρκή εκπαίδευση, την έλλειψη προσβασιμότητας και την απροθυμία των πελατών. Στη Γαλλία, αφενός, υπάρχουν θετικές εμπειρίες που περιλαμβάνουν ομαδική εργασία και υποστήριξη από συναδέλφους, αφετέρου, υπάρχουν επίμονες προκλήσεις όπως ανεπαρκείς εγκαταστάσεις. Τέλος, στην Ισπανία, αναφέρθηκε η επιτυχής ένταξη ενός ατόμου με σωματική αναπηρία και τα αρχικά εμπόδια επικοινωνίας ενός ατόμου με προβλήματα ακοής. Η ανάγκη για προληπτικά μέτρα, όπως η κατάρτιση, η βελτίωση των υποδομών και η προώθηση υποστηρικτικών και χωρίς αποκλεισμούς περιβαλλόντων, θεωρούνται ύψιστης σημασίας για την επιτυχή ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες στους χώρους εργασίας λιανικής.

8. Εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα σε ομάδες λιανικού εμπορίου για την υποστήριξη των ατόμων με αναπηρία
lll6
Η πλειοψηφία (71%) των εμπόρων λιανικής πιστεύει ότι η παροχή εξειδικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης σε ομάδες συναδέλφων τους για την υποστήριξη των ΑμεΑ μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος προώθησης και υποστήριξης της εργασιακής τους εμπειρίας, ενώ μόνο το 13% από αυτούς διαφωνεί με αυτό.

Αυτές οι γνώσεις μπορούν να εμπλουτιστούν με πρόσθετες πληροφορίες που ελήφθησαν από εκπαιδευτές ΕΕΚ και μέλη του προσωπικού του Εμπορικού Επιμελητηρίου που ερωτήθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας, οι οποίοι μοιράστηκαν επίσης τις θετικές ή προκλητικές εμπειρίες τους σχετικά με τη συμμετοχή και την ένταξη των ατόμων με αναπηρίες στις εργασιακές δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα, επισημάνθηκε σε όλες τις χώρες η ανάγκη για καλύτερη προσβασιμότητα, ένταξη και υποστήριξη σε εκπαιδευτικά και εργασιακά περιβάλλοντα, ενώ επισημάνθηκαν επίσης χρήσιμες πρωτοβουλίες όπως διαδραστικά εργαστήρια και προσαρμοσμένες μέθοδοι διδασκαλίας (π.χ. υπότιτλοι, γραφή Braille). Αναφέρθηκε επίσης η σημασία των συστημικών αλλαγών για την παροχή ίσων ευκαιριών και προγραμμάτων κατάρτισης που επικεντρώνονται στις μαλακές δεξιότητες και την απασχολησιμότητα των ατόμων με αναπηρία.
9. Πολιτικές που αφορούν την ένταξη και στέγαση των ατόμων με αναπηρία
lll7
Το 64% των εμπόρων λιανικής απάντησε ότι οι οργανώσεις τους δεν διαθέτουν πολιτικές που σχετίζονται ειδικά με την ένταξη και τη στέγαση των ΑμεΑ , ποσοστό σχετικά υψηλό.

IV. Προκλήσεις, προοπτικές και προτάσεις

1. Αισιοδοξία σχετικά με την πιθανότητα ενίσχυσης της συμμετοχικότητας στον κλάδο του λιανικού εμπορίου
iv1
Η πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής πώλησης (40%) είναι συγκρατημένα αισιόδοξοι σχετικά με την πιθανότητα ενίσχυσης της συμμετοχικότητας στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Το 26% δήλωσε μικρή αισιοδοξία για αυτό, ενώ το 21% και το 6% ήταν πολύ και εξαιρετικά αισιόδοξοι για αυτό αντίστοιχα.
2. Αποτελεσματικές πρακτικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων με την συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία
iv2
Ενώ το 72% των εμπόρων λιανικής πώλησης δεν γνωρίζουν λύσεις και ορθές πρακτικές που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που απορρέουν από την ένταξη των ΑμεΑ στον τομέα του λιανικού εμπορίου, όσοι απάντησαν θετικά στην αντίστοιχη ερώτηση (28%) ανέφεραν αρκετές, συμπεριλαμβανομένης της συνεχούς ενημέρωσης και κατάρτισης, της κατάλληλης και προσβάσιμης υποδομής, του εντύπου υλικού χωρίς αποκλεισμούς, των υποστηρικτικών τεχνολογιών, των ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας, της εφαρμογής καθολικών αρχών σχεδιασμού, κλπ.
3. Προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια εταιρεία ή ένας πάροχος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ)
Οι εταιρείες λιανικού εμπορίου είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν ορισμένες προκλήσεις όσον αφορά την προσαρμογή και την προώθηση της συμμετοχικότητας των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας τους, όπως η επικοινωνία, η προσβασιμότητα, η αποδοχή και η έλλειψη κατάλληλου υλικοτεχνικού εξοπλισμού και αποτελεσματικότητας που είναι κοινές σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες. Πιο αναλυτικά, η έλλειψη βασικών χαρακτηριστικών προσβασιμότητας, όπως ράμπες, ανελκυστήρες και προσβάσιμες εγκαταστάσεις, αναγνωρίζεται ως βασική πρόκληση για το άτομο με αναπηρία να μετακινείται στον χώρο εργασίας με ασφάλεια και άνεση. Υπάρχει επίσης έλλειψη εξειδικευμένου εξοπλισμού όπως προσαρμοστικά πληκτρολόγια, οθόνες και ακουστικά βαρηκοΐας για την αντιμετώπιση αισθητηριακών προβλημάτων. Η κατάρτιση και η ευαισθητοποίηση μεταξύ συναδέλφων και εργοδοτών είναι απαραίτητη για την προώθηση ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, με έμφαση στην κατανόηση των αναγκών και των ικανοτήτων τους, καθώς και στην παροχή βοήθειας έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον, οι κοινωνικές στάσεις και αντιλήψεις θεωρούνται επίσης σημαντικές, υποδεικνύοντας έτσι την ανάγκη ευαισθητοποίησης και κατάρτισης για την καταπολέμηση στερεοτύπων και προκαταλήψεων που εμποδίζουν την ένταξη. Τέλος, υπογραμμίζεται η ανάγκη εστίασης στη φυσική προσβασιμότητα και την τεχνολογική προσβασιμότητα, καθώς και στην αντιμετώπιση των εμποδίων επικοινωνίας. Τονίζεται η ανάγκη προσαρμογής των εργαλείων εργασίας και διασφάλισης της προσβασιμότητας των φυσικών χώρων, καθώς και η παροχή επαρκούς επικοινωνιακής υποστήριξης και η αντιμετώπιση των συμπεριφορικών εμποδίων μεταξύ του προσωπικού και των πελατών. Η διασφάλιση τόσο της φυσικής όσο και της τεχνολογικής προσβασιμότητας, καθώς και η προσαρμογή στην τεχνολογία, υπογραμμίζονται ως βασικοί τομείς που χρήζουν προσοχής.

Από εκπαιδευτική άποψη, οι εκπαιδευτές ΕΕΚ και τα μέλη του προσωπικού του Εμπορικού Επιμελητηρίου τονίζουν το σημαντικό ζήτημα της αποδοχής των ατόμων με αναπηρία καθώς και την έλλειψη ευαισθητοποίησης και κατανόησης μεταξύ των μελών του εργατικού δυναμικού του λιανικού εμπορίου. Οι ανεπαρκείς οικονομικοί πόροι αναγνωρίζονται επίσης ως σημαντικό εμπόδιο στη συμμετοχικότητα, διότι εμποδίζουν την απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισμού και την αναβάθμιση των υποδομών. Οι εκπαιδευτές ΕΕΚ επισημαίνουν την ανάγκη για συνεχή μάθηση και προσαρμοστικότητα, τόσο για τους ίδιους όσο και για τα ΑμεΑ, ζητώντας προγράμματα καθοδήγησης και κρατική υποστήριξη για τη διευκόλυνση της επιτυχούς ένταξης. Η προώθηση μιας κουλτούρας αποδοχής, η μετατόπιση της νοοτροπίας προς την ποικιλομορφία και την ένταξη και οι αντίστοιχες επενδύσεις θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος χωρίς αποκλεισμούς. Τέλος, αναφέρονται σημαντικά κενά γνώσης σχετικά με τις ανάγκες των ΑμεΑ μεταξύ των εργαζομένων σε εταιρείες λιανικού εμπορίου, ενώ πολλές εγκαταστάσεις δεν είναι προσαρμοσμένες για να φιλοξενήσουν αυτά τα άτομα. Υπάρχει επίσης έλλειψη ενσυναίσθησης και κατανόησης των καθημερινών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
4. Προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία
iv3
Σύμφωνα με τους εμπόρους λιανικής, η μεγαλύτερη πρόκληση για την αποτελεσματική συμμετοχή των ατόμων με προβλήματα ακοής σε προγράμματα κατάρτισης είναι η έλλειψη προσβασιμότητας στο υλικό μελέτης (96 από τις πιθανές 239 απαντήσεις), ακολουθούμενη στενά από την απουσία διερμηνέων νοηματικής γλώσσας (93), τα εμπόδια επικοινωνίας με εκπαιδευτές και συνομηλίκους (90) και τους περιορισμούς στην υποστηρικτική τεχνολογία (89). Από την άλλη, οι περιορισμοί στη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες θεωρήθηκαν ως οι λιγότερο ανησυχητικοί μεταξύ αυτών των προκλήσεων, καθώς συγκέντρωσαν μόνο 38 απαντήσεις.
iv4
Επιπλέον, όσον αφορά τις υφιστάμενες προκλήσεις για τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης κατά τη διάρκεια της κατάρτισης στον χώρο εργασίας, οι έμποροι λιανικής προσδιόρισαν τους περιορισμούς στα εργαλεία ανάγνωσης οθόνης ως τη μεγαλύτερη πρόκληση (111 από τις πιθανές 239 απαντήσεις), ακολουθούμενες στενά από την έλλειψη επαρκούς περιγραφής του οπτικού περιεχομένου (104). Από την άλλη, τα παρωχημένα υλικά θεωρήθηκαν η λιγότερο ανησυχητική πρόκληση μεταξύ τους, καθώς συγκέντρωσε 82 απαντήσεις.
iv5
Τέλος, όσον αφορά τα εμπόδια στην εργασία των ατόμων με σωματική αναπηρία, οι έμποροι λιανικής πώλησης έχουν εντοπίσει κυρίως την απουσία εκπαιδευμένου προσωπικού σε πολύ ή ακραίο βαθμό (146 απαντήσεις σε συνδυασμό από τις 239), όπως φαίνεται στο παραπάνω γράφημα, ακολουθούμενη από την έλλειψη πολιτικών χωρίς αποκλεισμούς (131 απαντήσεις μαζί) στον ίδιο βαθμό. Αντιθέτως, η έλλειψη φυσικής προσβασιμότητας αναγνωρίζεται ως το λιγότερο παρατηρούμενο εμπόδιο για τα άτομα με σωματικές αναπηρίες όταν εργάζονται σε χώρους εργασίας λιανικού εμπορίου.
5. Γενική αντίληψη στην ενσωμάτωση ατόμων με αναπηρία

Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, η γενική αντίληψη της συμπερίληψης των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας λιανικής από την αρχή της πανδημίας COVID-19 ποικίλλει. Στην Ελλάδα, η αντίληψη δεν έχει εξελιχθεί σημαντικά καθώς δεν έχουν παρατηρηθεί αξιοσημείωτες αλλαγές. Στη Γαλλία, υπάρχουν ανάμεικτες αντιλήψεις· ορισμένοι λιανοπωλητές δεν έχουν παρατηρήσει ή δεν είναι σίγουροι για συγκεκριμένες αλλαγές, ενώ άλλοι παρατήρησαν αυξημένη ευαισθητοποίηση και περισσότερες συζητήσεις σχετικά με την ένταξη, γεγονός που οδήγησε σε μεγαλύτερη αναγνώριση της ανάγκης για βελτιωμένη ενσωμάτωση και συγκεκριμένες δράσεις για να καταστούν τα περιβάλλοντα λιανικής πώλησης πιο προσβάσιμα και χωρίς αποκλεισμούς. Τέλος, στην Ισπανία, αν και ορισμένοι λιανοπωλητές πιστεύουν επίσης ότι η κατάσταση δεν έχει αλλάξει, έχει παρατηρηθεί μια θετική αλλαγή που περιλαμβάνει αυξημένη ευαισθητοποίηση και προσπάθειες για την κάλυψη των ποικίλων αναγκών των ατόμων με αναπηρία στον τομέα του λιανικού εμπορίου.

6. Στρατηγικές για την ενίσχυση της πρόσβασης για τα άτομα με αναπηρία
iv6
Οι πλέον στρατηγικές που συστήνονται για την ενίσχυση της προσβασιμότητας και της συμμετοχής των ατόμων με προβλήματα όρασης σε χώρους κατάρτισης, με βάση τις προσωπικές εμπειρίες των εμπόρων λιανικής, είναι τόσο η παροχή πόρων Braille ή απτικών πόρων για πρακτικές δραστηριότητες μάθησης όσο και η χρήση υλικού συμβατού με προγράμματα ανάγνωσης οθόνης για διαδικτυακές συνεδρίες κατάρτισης (126 από τις πιθανές 239 απαντήσεις η καθεμία), ακολουθούμενη στενά από την προσφορά ακουστικών περιγραφών για οπτικό περιεχόμενο κατά τη διάρκεια παρουσιάσεων (119 απαντήσεις), διασφάλιση της φυσικής προσβασιμότητας με σαφείς διαδρομές και σήμανση στις εγκαταστάσεις κατάρτισης (116 απαντήσεις) και απασχόληση εκπαιδευμένου προσωπικού ή εθελοντών για την παροχή βοήθειας και υποστήριξης κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών συνεδριών (113 απαντήσεις). Αντίθετα, η λιγότερο συνιστώμενη στρατηγική είναι η συνεργασία με οργανισμούς ή φορείς που ειδικεύονται σε υπηρεσίες για άτομα με προβλήματα όρασης για την εξασφάλιση ολοκληρωμένης υποστήριξης (78 απαντήσεις), ακολουθούμενη από την παροχή κατάρτισης προσανατολισμού και κινητικότητας για την υποβοήθηση της ασφαλούς πλοήγησης στο εκπαιδευτικό περιβάλλον (85 απαντήσεις) και τη διεξαγωγή τακτικών αξιολογήσεων προσβασιμότητας και την αναζήτηση ανατροφοδότησης από τους συμμετέχοντες για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής εμπειρίας (87 απαντήσεις).
7. Τεχνολογικοί πόροι ή ειδικά εργαλεία
iv7

Όσον αφορά το κατά πόσον οι τεχνολογικοί πόροι ή συγκεκριμένα εργαλεία θα ήταν επωφελή ή όχι με στόχο την υποστήριξη του έργου των ΑμεΑ, το 82% των εμπόρων λιανικής βλέπει οφέλη από τη χρήση τους, ενώ μόνο το 5% από αυτούς δεν το βλέπει και το 13% δεν είναι σίγουρο για αυτό.

Τέλος, επισημάνθηκαν οι πληροφορίες που ελήφθησαν και οι προτάσεις από τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ισπανία σχετικά με το κατά πόσον οι τεχνολογικοί πόροι ή συγκεκριμένα διαδικτυακά εργαλεία θα ήταν επωφελή για την υποστήριξη της εργασιακής διαδικασίας ή της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για τα άτομα με αναπηρία. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, τονίστηκε η ανάγκη για ειδικά τεχνολογικά εργαλεία, όπως αναγνώστες οθόνης και οθόνες Braille για άτομα με προβλήματα όρασης, λεζάντες για άτομα με προβλήματα ακοής και προσαρμοστικό υλικό για άτομα με κινητικά προβλήματα, καθώς και η σημασία της αύξησης της προσβασιμότητας σε εκπαιδευτικό υλικό με τη χρήση ηχογραφήσεων, βίντεο με λεζάντες κ.λπ. Παρά τη γενική ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτές τις τεχνολογίες, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά γνώσης, διάδοσης και κατάρτισης, ενώ τα κονδύλια της ΕΕ θα είναι ευπρόσδεκτα για την ενίσχυση της συμμετοχικότητας. Παρόμοια κατάσταση εντοπίζεται στη Γαλλία, αναγνωρίζοντας ότι πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά όσον αφορά την πρόσβαση, την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση. Τέλος, στην Ισπανία, η πανδημία COVID-19 βοήθησε να επισημανθεί η σημασία της τεχνολογίας για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της ένταξης όταν υπάρχουν περιορισμοί στη φυσική κινητικότητα. Η χρήση του Microsoft Office 365, των εργαλείων που βασίζονται στο cloud, του blockchain και των Big Data θεωρούνται βασικοί πόροι για την προώθηση της παγκόσμιας συμμετοχής, συμπεριλαμβανομένων των ΑμεΑ, καθώς και για την εξισορρόπηση των οφελών των τεχνολογικών εξελίξεων μεταξύ των εταιρειών λιανικής πώλησης και του εργατικού δυναμικού, διασφαλίζοντας ότι δεν θα απαιτηθεί υπερβολικό κόστος από τις επιχειρήσεις λιανικής για την εφαρμογή στοιχείων προσβασιμότητας.

V. Συμπεράσματα

Η αναφορά συμπερίληψης στο λιανικό εμπόριο-MINDful θα παρέχει πληροφορίες από την έρευνα που διεξήχθη στη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ισπανία, με στόχο τον εντοπισμό προκλήσεων και ευκαιριών που σχετίζονται με την ένταξη ατόμων με οπτικές, ακουστικές ή σωματικές αναπηρίες στον τομέα του λιανικού εμπορίου σε αυτές τις χώρες. Σε γενικές γραμμές, αρκετά βασικά ευρήματα προέκυψαν από τις απαντήσεις των 239 συμμετεχόντων στην έρευνα και των 30 συμμετεχόντων στη συνέντευξη που δημιουργούν ένα προφίλ για τους λιανοπωλητές. Έτσι, οι λιανέμποροι σε αυτές τις χώρες πιθανότατα εργάζονται σε σούπερ μάρκετ ή εξειδικευμένα / πολυκαταστήματα, έχουν μικρή εμπειρία στον τομέα, πιθανώς μεταξύ 1 και 5 ετών, καθώς η έρευνα αποκάλυψε σχετικά νεαρό εργατικό δυναμικό, ενώ οι εταιρείες τους πιθανότατα δεν απασχολούν ή δεν έχουν απασχολήσει άτομα με αναπηρία, όπως δήλωσε υψηλό ποσοστό αυτών (56%). Τέλος, υπάρχει σημαντική ευαισθητοποίηση σχετικά με την ενεργό συμμετοχή των ΑμεΑ, καθώς αναγνωρίζονται οι μοναδικές δεξιότητές τους και η συμβολή τους στο εργατικό δυναμικό. Συνολικά, υπάρχει ευρεία δέσμευση για την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στον τομέα του λιανικού εμπορίου και πέραν αυτού, με θετική στάση απέναντι στην ενσωμάτωσή τους.
Διαδικασίες σε χώρους εργασίας
Η έρευνα ανέδειξε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις αντιλήψεις και τις πρακτικές σχετικά με την ενσωμάτωση των ατόμων με ακουστικά, οπτικά ή σωματικά προβλήματα στους χώρους εργασίας λιανικής πώλησης και γενικότερα, αναδεικνύοντας τόσο τις προκλήσεις όσο και τις προοδευτικές στάσεις σχετικά με τη συμμετοχικότητα. Εντοπίζεται έλλειψη προσβασιμότητας στον χώρο εργασίας για άτομα με αναπηρία, καθώς οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην έρευνα τα αξιολόγησαν ως μέτρια ή ελαφρώς προσβάσιμα. Το έλλειμμα αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην Ελλάδα, όπου υπάρχει σκεπτικισμός σχετικά με την απουσία παροχών για τα άτομα με αναπηρία, ενώ στην Ισπανία υπάρχει μια πιο προοδευτική προσέγγιση, όπου η υποστήριξη για την ένταξη είναι ισχυρή. Έγιναν προτάσεις για πρακτικές προσαρμογές, όπως ράμπες και ρυθμιζόμενα γραφεία, καθώς παρατηρούνται προκλήσεις σε θέσεις εργασίας που απαιτούν βελτιωμένες σωματικές και οπτικές ικανότητες.

Παρά τη συνολική ανεπάρκεια που εντοπίστηκε, καθώς σχεδόν οι μισοί λιανοπωλητές (49%) αποκάλυψαν έλλειψη ειδικών ρυθμίσεων ή τεχνολογιών για τη βελτίωση της προσβασιμότητας, είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι αναγνωρίζεται η ανάγκη για προσαρμογές για την ενίσχυση της ένταξης στον χώρο εργασίας, αναφέροντας υφιστάμενα μέτρα που επισημαίνουν μια ποικιλία καταλυμάτων, όπως πινακίδες braille, φωνητικές εντολές και φυσικές προσαρμογές όπως ράμπες και ρυθμιζόμενα γραφεία, υποδεικνύοντας έτσι μια δέσμευση για συμμετοχικότητα. Επιπλέον, οι έμποροι λιανικής προτείνουν την αύξηση της προσβασιμότητας και της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία μέσω της προώθησης περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς και της δημιουργίας προγραμμάτων κατάρτισης που προωθούν την κατανόηση και την υποστήριξη των αναπηριών. Σε αυτό το πνεύμα, τονίζεται η ανάγκη για πολιτιστικές μετατοπίσεις προς την αποδοχή και την ευαισθητοποίηση, καθώς και η σημασία των εκστρατειών ευαισθητοποίησης και της κατάρτισης.

Όσον αφορά την ευημερία των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας, μια μικρή πλειοψηφία των εμπόρων λιανικής δείχνουν μέτριες προσπάθειες για την υποστήριξή της, με σχεδόν ίση κατανομή μεταξύ εκείνων που αναφέρουν υψηλά και χαμηλά επίπεδα υποστήριξης. Δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η ευαισθητοποίηση και η αποδοχή θεωρούνται ουσιώδης σημασίας, μαζί με τις φυσικές προσαρμογές και τις ευέλικτες συνθήκες εργασίας.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, μόνο το 33% των εμπόρων λιανικής πιστεύουν ότι οι εταιρείες τους είναι πολύ ή εξαιρετικά ενθαρρυντικές προς άτομα με αναπηρία όσον αφορά την υποβολή αιτήσεων για θέσεις εργασίας, ενώ δεν είναι ούτε προληπτικές. Η παροχή πληροφοριών σχετικά με την προσβασιμότητα και την προσαρμοστικότητα του χώρου εργασίας θεωρείται γενικά μέτρια, με σημαντικά τμήματα των εμπόρων λιανικής πώλησης να την αξιολογούν χαμηλά. Οι ορθές πρακτικές που αναφέρθηκαν επικεντρώνονται περισσότερο στις βασικές υποδομές και τις πρακτικές τεχνολογικές λύσεις.

Τέλος, τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ένα σημαντικό κενό στην προσφορά ειδικής κατάρτισης ή κατευθυντήριων γραμμών για την παροχή βοήθειας σε άτομα με αναπηρία, καθώς σχεδόν 8 στους 10 λιανοπωλητές δήλωσαν ότι δεν έχουν λάβει καμία. Συνολικά, ενώ αναγνωρίζεται η ανάγκη για πρακτικές χωρίς αποκλεισμούς και υπάρχουν ορισμένες ορθές πρακτικές, υπάρχει εκτεταμένη έλλειψη δομημένων προσεγγίσεων και προγραμμάτων κατάρτισης αφιερωμένων στην προώθηση της συμμετοχικότητας για τα άτομα με αναπηρία στον τομέα του λιανικού εμπορίου.
Δεξιότητες και Συμπεριφορές
Η έρευνα ανέδειξε μια ολοκληρωμένη άποψη των δεξιοτήτων και των συμπεριφορών που σχετίζονται με την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στους χώρους εργασίας λιανικής σε όλη τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Πιο συγκεκριμένα, η προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, της αλληλεγγύης και της υποστήριξης βρίσκεται σε μέτριο έως υψηλό επίπεδο μεταξύ των λιανοπωλητών, ωστόσο, ένα ανησυχητικό 8% δεν τους προωθεί καθόλου, υποδεικνύοντας μια μικτή αλλά θετική στάση για την προώθηση ενός εργασιακού περιβάλλοντος χωρίς αποκλεισμούς.

Μια άλλη κρίσιμη πτυχή της συμμετοχικότητας είναι η εμπιστοσύνη των λιανοπωλητών στις δεξιότητες και τις τεχνικές επικοινωνίας για να βοηθήσουν άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικής αναπηρίας, με σχεδόν 3 στους 10 από αυτούς να εκφράζουν μέτρια εμπιστοσύνη και ένα συνδυασμένο 23% να εκφράζει πολύ ή ακραία εμπιστοσύνη κατά την επικοινωνία. Ωστόσο, το 21% από αυτούς εξακολουθούν να στερούνται πλήρους εμπιστοσύνης, υποδεικνύοντας την ανάγκη να επικεντρωθούν στην ενίσχυση συγκεκριμένων δεξιοτήτων και τεχνικών επικοινωνίας, τονίζοντας τη σημασία της προσβασιμότητας, της υποστήριξης, των διαπροσωπικών δεξιοτήτων και της μη λεκτικής επικοινωνίας.

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προληπτικές συμπεριφορές για την αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία, καθώς μόνο το 7% των εμπόρων λιανικής πώλησης τις παρατηρούν συχνά, ενώ το 37% τις παρατηρεί περιστασιακά και το 30% σπάνια, υποδεικνύοντας επίσης την ανάγκη λήψης πιο συνεπών και εκτεταμένων προληπτικών μέτρων. Η σημασία του σεβασμού, της κατάρτισης και των προσαρμογών των υποδομών τονίζεται επίσης σε όλες τις χώρες. Όσον αφορά την εξωτερική υποστήριξη από ΜΚΟ ή άλλους οργανισμούς, είναι ιδιαίτερα ελλιπής, καθώς το 57% των εμπόρων λιανικής πώλησης δεν παρατήρησαν καμία συμμετοχή σε αυτές και το 35% δεν γνωρίζουν αυτή την υποστήριξη. Τέλος, όσον αφορά την ενσωμάτωση των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας, στην Ελλάδα γίνονται λίγες επιτυχημένες προσπάθειες ένταξης, ενώ στη Γαλλία και την Ισπανία η κατάσταση είναι καλύτερη παρά τις επίμονες προκλήσεις.

Όσον αφορά τη διαδικασία πρόσληψης των ατόμων με αναπηρία στον τομέα του λιανικού εμπορίου, πολλοί λιανοπωλητές φαίνεται να μην γνωρίζουν συγκεκριμένες αξιολογήσεις για τη μέτρηση της προσαρμοστικότητας (39%) ή να επιβεβαιώσουν την ανυπαρξία τους (34%). Ωστόσο, πολλοί από αυτούς (47%) συμφωνούν ότι υπάρχει ανάγκη για προκαθορισμένα κριτήρια για την αξιολόγηση των συνεργατικών ικανοτήτων των ΑμεΑ όταν είναι υποψήφιοι για εργασία. Απαιτείται επίσης μια δομημένη αξιολόγηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας, καθώς είτε απουσιάζει είτε είναι άγνωστη στο 87% των εμπόρων λιανικής, υποδεικνύοντας σημαντικά περιθώρια βελτίωσης των πρακτικών πρόσληψης για τη διασφάλιση της ένταξης.

Συνολικά, παρά τις θετικές πρακτικές και την ευαισθητοποίηση, υπάρχουν σημαντικά κενά στην επικοινωνία, τις προληπτικές συμπεριφορές και την εξωτερική υποστήριξη, καθώς και στις διαδικασίες πρόσληψης που απαιτούν ολοκληρωμένη ανταπόκριση για την αντιμετώπισή τους και, κατά συνέπεια, την προώθηση ενός πιο περιεκτικού και υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος λιανικής για άτομα με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικής αναπηρίας.
Εργασιακές εμπειρίες
Η έρευνα ανέδειξε μια σύνθετη και πολύπλευρη κατάσταση όσον αφορά τις εργασιακές εμπειρίες όσον αφορά την ένταξη και την υποστήριξη των ΑμεΑ στον τομέα του λιανικού εμπορίου της Γαλλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας. Πιο συγκεκριμένα, πολλοί λιανοπωλητές δεν γνωρίζουν την ύπαρξη οποιασδήποτε προτίμησης στις πρακτικές πρόσληψης για άτομα με αναπηρία που είναι υποψήφιοι για εργασία και έχουν ήδη εμπειρία εξυπηρέτησης πελατών. Έτσι, επισημαίνεται η ανάγκη για πιο συμπεριληπτικές πρακτικές πρόσληψης, μαζί με την ανάγκη ευαισθητοποίησης σχετικά με τις μοναδικές ανάγκες και συνεισφορές των ατόμων με αναπηρία, προτείνοντας προσαρμογές στις διαδικασίες συνέντευξης εργασίας και δοκιμών και ζητώντας πόρους χρηματοδότησης για την απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισμού.

Υπάρχει επίσης ανεπαρκής ευαισθητοποίηση και κατανόηση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία στους χώρους εργασίας, καθώς οι περισσότεροι λιανοπωλητές παραδέχονται ότι οι εταιρείες τους σπάνια ή περιστασιακά προωθούν τέτοιες δραστηριότητες, προκαλώντας ενδεχομένως δυσαρέσκεια μεταξύ των ατόμων με αναπηρία όσον αφορά τις ευκαιρίες επαγγελματικής τους εξέλιξης.

Προκλήσεις υπάρχουν επίσης όσον αφορά την ευθυγράμμιση των ρόλων εργασίας με το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό υπόβαθρο των ατόμων με βαρήκοες, οπτικές ή κινητικές αναπηρίες, καθώς σημαντικό μέρος των εμπόρων λιανικής σημείωσε την ευθυγράμμιση μόνο σε μέτριο επίπεδο, ενώ πολλοί αναγνώρισαν την έλλειψη επαρκών πόρων και υποστήριξης για τη βελτίωση της συνολικής εργασιακής εμπειρίας των ατόμων με αναπηρία. Έτσι, για να ενισχυθούν οι συνολικές εργασιακές εμπειρίες των ΑμεΑ, κοινές προτάσεις σε όλη την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Ισπανία περιλαμβάνουν προσαρμοσμένη κατάρτιση, πρακτική άσκηση, ευέλικτες συνθήκες εργασίας και βελτιωμένη φυσική προσβασιμότητα. Η συνεχής αξιολόγηση και υποστήριξη, μαζί με τις τεχνολογικές προσαρμογές όπως οι αναγνώστες οθόνης και τα συστήματα βρόχου ακοής, θεωρούνται επίσης σημαντικές.

Η προώθηση της διαφορετικότητας και της ένταξης αναγνωρίζεται ως επωφελής για τις επιχειρήσεις λιανικής πώλησης και την κοινωνία, καθώς τα άτομα με αναπηρία μπορούν να θεωρηθούν πρότυπα, ενώ αμφισβητούν τα στερεότυπα και εμπνέουν την καινοτομία. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις για τα άτομα με αναπηρία που σχετίζονται με την ανεπαρκή κατάρτιση, τα ζητήματα προσβασιμότητας και την απροθυμία των πελατών.

Τέλος, υποστηρίζονται ευρέως εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για ομάδες λιανικού εμπορίου, καθώς οι περισσότεροι λιανέμποροι πιστεύουν στη συμβολή τους στην αποτελεσματική προώθηση και υποστήριξη της εργασιακής εμπειρίας των ΑμεΑ, ωστόσο, αναφέρεται ότι πολλές επιχειρήσεις λιανικής στερούνται συγκεκριμένων πολιτικών για την ένταξη και τη στέγαση των ατόμων με αναπηρία.

Συνολικά, παρά τα θετικά βήματα προς την ένταξη, εξακολουθούν να απαιτούνται συστημικές αλλαγές και ισχυρότερη δέσμευση για συμμετοχικότητα ως βασικά στοιχεία ενός υποστηρικτικού και δίκαιου εργασιακού περιβάλλοντος για τα άτομα με αναπηρία.
Προκλήσεις, προοπτικές και προτάσεις
Τα ευρήματα της έρευνας επισημαίνουν διάφορες πληροφορίες σχετικά με τις προκλήσεις, τις προοπτικές και τις προτάσεις που σχετίζονται με την ενίσχυση της ένταξης στον τομέα του λιανικού εμπορίου για άτομα με αναπηρία στη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Έτσι, υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία σχετικά με τις δυνατότητες ενίσχυσης της συμμετοχικότητας μεταξύ των λιανοπωλητών. Ωστόσο, υπάρχει επίσης μια σημαντική πρόκληση που σχετίζεται με την έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με αποτελεσματικές πρακτικές που την προωθούν, για την οποία προτείνονται μέτρα συνεχούς κατάρτισης, προσβάσιμων υποδομών, υποστηρικτικών τεχνολογιών και καθολικού σχεδιασμού.

Επισημαίνεται ότι οι εταιρείες λιανικού εμπορίου αντιμετωπίζουν πολλαπλές προκλήσεις στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν εργασιακά περιβάλλοντα χωρίς αποκλεισμούς, όπως θέματα επικοινωνίας, προσβασιμότητας, αποδοχής και εξοπλισμού. Υπάρχει ακόμη και έλλειψη βασικών χαρακτηριστικών προσβασιμότητας, όπως ράμπες και ανελκυστήρες, εξειδικευμένος εξοπλισμός για αισθητηριακές αναπηρίες και επαρκής εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση μεταξύ των λιανοπωλητών. Μια περαιτέρω επιπλοκή αυτής της κατάστασης προέρχεται από τις τρέχουσες κοινωνικές στάσεις και την ανάγκη ευαισθητοποίησης για την καταπολέμηση των στερεοτύπων αναπηρίας. Επιπλέον, υπάρχουν οικονομικοί περιορισμοί που εμποδίζουν την απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισμού και τις συνολικές προσαρμογές των υποδομών. Στην πραγματικότητα, τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την κατάρτιση και το εργασιακό περιβάλλον λόγω διαφόρων ελλειμμάτων, έλλειψη προσβάσιμου υλικού μελέτης, διερμηνέων νοηματικής γλώσσας και εμποδίων επικοινωνίας για άτομα με προβλήματα ακοής, ανεπαρκή εργαλεία ανάγνωσης οθόνης και περιγραφές οπτικού περιεχομένου για άτομα με προβλήματα όρασης, καθώς και εμπόδια φυσικής προσβασιμότητας και έλλειψη εκπαιδευμένου προσωπικού για άτομα με προβλήματα όρασης. Τέλος, μετά την πανδημία COVID-19, αναφέρεται μια γενικά θετική στροφή προς τη συμμετοχικότητα και την αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτήν.

Όσον αφορά τις στρατηγικές που πρέπει να εφαρμοστούν για την ενίσχυση της προσβασιμότητας, η παροχή πόρων Braille και απτικών πόρων, υλικών συμβατών με προγράμματα ανάγνωσης οθόνης, ακουστικών περιγραφών και διασφάλισης φυσικής προσβασιμότητας είναι μεταξύ των κυριότερων. Οι τεχνολογικοί πόροι θεωρούνται επίσης συντριπτικά επωφελείς, αναφέροντας συγκεκριμένα εργαλεία όπως προγράμματα ανάγνωσης οθόνης, οθόνες Braille και προσαρμοστικό υλικό.

Εν κατακλείδι, παρά τη γενική ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτές τις στρατηγικές και τεχνολογίες, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στη γνώση, τη διάδοση και την κατάρτιση σχετικά με τη συμμετοχικότητα. Τα πορίσματα της έρευνας καταδεικνύουν τον κρίσιμο ρόλο της τεχνολογίας στην προώθησή της και στην αύξηση της παραγωγικότητας, ιδίως στο πλαίσιο που διαμορφώθηκε μετά την πανδημία COVID-19, ενώ τα κονδύλια της ΕΕ και η κρατική στήριξη προτείνονται ως εναλλακτικές λύσεις για τη γεφύρωση αυτών των κενών και την προώθηση ενός εργασιακού περιβάλλοντος χωρίς αποκλεισμούς στον τομέα του λιανικού εμπορίου.
Γενικό συμπέρασμα
Από τις πληροφορίες της έρευνας που περιλαμβάνονται στην αναφορά συμπερίληψης στο λιανικό εμπόριο-MINDful, επισημαίνεται μια αυξανόμενη δέσμευση και θετική στάση απέναντι στην ένταξη των ατόμων με αναπηρία στους τομείς λιανικής της Γαλλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν επίμονες σημαντικές προκλήσεις. Παρόλο που οι μοναδικές δεξιότητες και συνεισφορές των ατόμων με προβλήματα ακοής, όρασης ή σωματικές αναπηρίες αναγνωρίζονται από πολλούς λιανοπωλητές, δεν διαθέτουν εμπειρία και δομημένες προσεγγίσεις για την προώθηση της συμμετοχικότητας. Η προσβασιμότητα στους χώρους εργασίας παραμένει γενικά κακή, αν και υπάρχουν ορισμένες προοδευτικές στάσεις. Προτείνονται πρακτικές προσαρμογές, όπως ράμπες και ρυθμιζόμενα γραφεία, αλλά μόνο οι μισοί λιανοπωλητές ανέφεραν την εφαρμογή ειδικών μέτρων προσβασιμότητας. Δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η ευαισθητοποίηση και η αποδοχή λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη, αλλά οι προληπτικές συμπεριφορές και η εμπιστοσύνη στην επικοινωνία με τα άτομα με αναπηρία δεν επαρκούν. Η εξωτερική υποστήριξη από τις ΜΚΟ και τα ολοκληρωμένα προγράμματα κατάρτισης απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό, ενώ οι διαδικασίες πρόσληψης δεν είναι επίσης καλά προσαρμοσμένες όσον αφορά την αποτελεσματική αξιολόγηση των ΑμεΑ. Ωστόσο, παρά τα ελλείμματα αυτά, αναγνωρίζονται τα οφέλη της διαφορετικότητας και της ένταξης, ενώ οι λιανοπωλητές και οι ενδιαφερόμενοι φορείς του τομέα ζητούν προσαρμοσμένη εκπαίδευση, βελτιωμένη φυσική προσβασιμότητα και χρήση της τεχνολογίας για καταλύματα χωρίς αποκλεισμούς. Πρόσθετα εμπόδια απορρέουν από τους οικονομικούς περιορισμούς και τις κοινωνικές συμπεριφορές, αλλά στο πλαίσιο μετά την πανδημία COVID-19 παρατηρείται θετική στροφή προς τη συμμετοχικότητα, με κονδύλια της ΕΕ και κρατική στήριξη να προτείνονται ως μέσα για την προώθηση ενός περιβάλλοντος λιανικού εμπορίου χωρίς αποκλεισμούς.

Παράρτημα - Εθνικές Εκθέσεις & Infographics

me-ti-sixrimatodotisi-tis-europaikis-enosis
” Με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι απόψεις και οι γνώμες που διατυπώνονται εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο EACEA δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τις εκφραζόμενες απόψεις.”
Αριθμός έργου: 2023-1-FR01-KA220-VET-000151740
by-nc-sa.eu_.png

© 2024. This work is licensed under a CC NC SA 4.0 license.

CC BY-NC-SA: This license allows re-users to distribute, remix, adapt, and build upon the material in any medium or format for non-commercial purposes only, and only so long as attribution is given to the creator.  If you remix, adapt, or build upon the material, you must license the modified material under identical terms.

Επικοινωνήστε μαζί μας

© 2024 MINDful | All rights reserved | Created by KAINOTOMIA